قسمت هفتم مدرسه فوتبال: انواع مدافعان_ لیبرو و سوییپر و شرح وظایف عمومی آنان.

در قسمت هفتم مدرسه فوتبال پادکست کات بک به بررسی انواع مدافعان و شرح وظایف عمومی آنان می پردازیم. همچنین قراره به صورت کاملا مفصل درباره مدافعان و نقش آنان از گذشته تا به امروز و لیبرو و سوییپر را بررسی کنیم و ببینیم که چجوری به سیستم های تدافعی امروزی رسیده ایم.

مدافعان به چند دسته تقسیم می شوند؟

قبل از شروع بحث، بهتره ابتدا انواع مدافعان رو بدونین تا درک بهتری از این پست داشته باشین. یک دسته مدافعین میانی که به مدافعین میانی، لیبرو و سوییپر تقسیم بندی میشن. لیبرو و سوییپر تقریبا وظایف یکسانی دارند، اما یک تفاوت خیلی کمی توی عملکردشون دیده میشه که در ادامه به آن میپردازیم. دسته دیگر مدافعین کناری هستند که به دو دسته تقسیم بندی میشن، فول بک ها و وینگ بک ها.

دفاع میانی چیست؟

منظور از دفاع میانی همون اصطلاح دفاع وسط سنتی یا سانتر بک هست. اگر بخواهیم تعریف ساده ای از دفاع میانی داشته باشیم، باید اینطوری بیان کنم: کسی که در زمین بازی وظیفه پوشش دادن فضای پشت هافبک دفاعی و دروازه بان است. یعنی فضای پشت آخرین فرد خط هافبک تا دروازه بان رو باید تحت پوشش خود قرار بده. عمق فضای موجود در زمین خودی رو باید تحت کنترل خود داشته باشه. اما لیبرو و سوییپر نوع خاصی از دفاع وسط هستن که شرح وظایفشون کاملا فرق میکنه.

سوییپر

متاسفانه خیلی وقت است که در فوتبال این لفظ رو یا کم میشنویم یا کلا شنیده نمیشه. اما بهتره بدونین که سوییپر به معنی رفتگر یا نظافتچی هست. اما در فوتبال وظیفه سوییپر مربوط به دفاع آخر هست و اینکه که توی خط دفاع به صورت چهار نفره (معمولا هسته خط دفاعی دوتا هست) یا سه نفره انجام میشه که بین هافبک دفاعی و دروازه بان رو پوشش میده؛ در حقیقت سوییپر وظیفه اش اینه که اون فضایی که بین دروازه بان و دفاع میانی هست رو پوشش بده، تقریبا میشه گفت ارور های خط دفاعی رو سوییپر باید پر کنه.

بهترین سوییپر های قدیمی چه کسانی هستند؟

اگه بخواهیم یه سوییپر قدیمی نام ببریم می تونیم فرانکو بارزی و کاستاکورتا رو مثال بزنیم، که بیشتر هم در فوتبال ایتالیا میدیدیم. در اواخر دهه هشتاد ایتالیایی ها اومدن یه سوییپر جدید به دنیای فوتبال معرفی کردند به اسم لیبرو. لیبرو کیه؟ قبل از اینکه بگیم کی هست بهتره بدونید که لیبرو در زبان ایتالیایی به معنی آزاد هست. اما در فوتبال لیبرو ها همان سوییپرها هستند ولی وظیفشون پاکسازی فضای خط دفاعی هست و معمولا اشتباهاتی که مدافعان میانی انجام میدن رو اون لیبرو ها مثل سوییپر به عنوان یه بازیکن آزاد توی محوطه جریمه میچرخه و پاکسازی میکنه؛ اما لیبرو یه فرقی با سوییپر داره و اونم اینه که در بازی سازی هم نقش داره.

انواع دفاع در سیستم جدید 2-7-2 چگونه است؟

سیستم جدیدی که امروز داره راجبش حرف زده میشه به اسم 2-7-2 هست. سیستمی که تیاگوموتا توی تیم دو پاریسن ژرمن جوانانش اجرا کرده بود و خیلی هم سرو صدا کرده بود و میگفتند که یه ترکیب جدید داره به فوتبال اضافه میشه. ولی تقریبا میشه گفت این سیستم همون 2-6-2 قدیم است. اما در این سیستم جدید دارن میگن که دروازه بان میان جزو هافبک ها قرار می گیره ولی خب در زمان قدیم این سیستم 2-6-2 انجام میشد و این سیستم به این صورت بود که سه تا مدافع بودند و همون 2-5-3 منتها با این فرق که اون دفاع آخر به اسم لیبرو میومد به خط هافبک کمک میکرد.

در حقیقت وقتی اینا وارد فاز هجومی میشدند، اون لیبرو میومد توی بازی سازی هم کمک و به عنوان هافبک دفاعی عمل می کرد. هافبک های دفاعی میتونستند برن جلو و توی خط حمله برتری عددی ایجاد کنند و کار دفاعی شون رو پشت محوطه جریمه حریف انجام بدن. مثلا کاری که امروز داریم میبینم توی تیم ساری با یه دونه هافبک یارکوب پشت محوطه جریمه حریف داره انجام میده. تمام این حرفایی که گفتیم وظیفه سوییپر و لیبرو بودند.

مدافعین میانی

حالا یه دونه مدافع میانی داریم که وظیفش اینکه که توی محوطه جریمه اون فاصله بین هافبک و دروازه بان رو پر کنه، و خب دفاع های میانی، معمولا شرح وظایف ساده تری نسبت به لیبرو و سوییپر دارند. یکی از دلایلی که این پست تقریبا کم یاب شده یا کم رنگ شده و اسمی از اون نمیشنویم، پایین اومدن کیفیت بازیکنان است. شاید مدت هاست که در فوتبال مدافعی مثل فرانکو بارزی و آلساندرو نستا نمیبینیم.

آلساندرو نستا اوایل دوران فوتبالش یه دوره ای لیبرو بازی میکرد ولی خب توی وظیفه بازی سازی خیلی موفق نبود و هافبک های میلان هم انقد توانمند بودن که اومد همون دفاع میانی بازی کرد و در کنار  یاپ استام یک دوره خیلی رویایی رو سپری کردند. ولی زمانی که مالدینی در کنار برانکو بارزی بازی می کرد، مالدینی به عنوان مدافع میانی بازی میکرد و فرانکو بارزی همون لیبرو بود که بازی سازی هم میکرد و به خط هافبک اضافه میشد.

انواع مدافعین کناری_فول بک ها و وینگ بک ها

مدافعین کناری دومدل هستند. وینگ بک ها و فول بک ها. فول بک ها همونطوری که از اسمشون مشخص هست کاملا عقب قرار دارند و توی خط دفاعی جا می گیرند. توی ترکیب اولیه تیم که توی شماتیکش مشخص هست، دفاع کناری میاد کنار دوتا یا سه تا مدافع میانی بازی میکنه. مثلا توی سیستم 2-3-5، دوتا دفاع میانی یه دونه دفاع لیبرو یا سوییپر و دو تا دفاع کناری داریم. این دوتا دفاع کناری وظیفشون اینکه که جناحین رو پوشش بدن و همینطور اجازه ندن که وینگر های حریف یا هافبک های تهاجمی حریف بیان دفاع میانی رو دور بزنند.

چون دفاع میانی اگر بخواد از هم باز بشه یه فضایی بیشنون خالی میمونه و از مرکز نفوذپذیر میشن و خیلی آسیب پذیر نشون میدن بخصوص اینکه میدونید دفاع هایی که توی فوتبال موفق تر بودن از نظر فیزیکی بازیکنان تنومندی بودند و توی نبرد های تن به تن می تونستد خیلی با صلابت ظاهر بشن.

بنابراین خیلی بازیکنان سریعی در گذشته نبودند. ولی در سال های اخیر تعدادی مدافع سریع داشتیم. برای مثال کاناوارو یا کوردبا در اینتر که با وجود قد و قامت کوتاه خودش خیلی بازیکن سریعی بود که پرش های بلندی هم داشت که به عنوان یه استثنا می تونیم ازش یاد کنیم. البته بازیکنان سریع خیلی کمتر بودن. معمولا بازیکنان سریع تر میرن تو پست های هجومی بازی می کنند. یا اگر بخوان توی خط دفاع کمک بکنند معمولا در دفاع کناری از آن ها استفاده می کنند. بنابراین فول بک ها وظیفه شون اینه، ولی توی فوتبال مدرن میتونیم ببینیم که این فول بک ها یک وظیفه به شرح وظایفشون اضافه شده و اونم نفوذ و سانتر از جناحین است.

بهترین فرد فول بک در لیورپول کیست؟

برای مثال بهترین نمونه برای یه همچین بازیکنی آرنولد و رابرتسون توی لیورپول است. بار ها و بار ها راجب این موضوع صحبت کردیم که لیورپول بازی ساز نداره و یک هافبک پلی میکر اصلا توی این تیم وجود نداره و همشون هافبک های میانی هستن و یه دونه هافبک دفاعی و دو تا هافبک توپ نگه دار و بیشتر نقش تخریبی دارند تا بازی سازی. ولی خب اینم باید بهش اشاره کنیم که مدافعین کناری لیورپول به بهترین شکل ممکن دارن نقش بازی سازی رو برای این تیم انجام میدن. آرنولد با این تعداد پاس گلی که داده از خیلی هافبک ها هم تعداد پاس گل هاش بیشتر بوده، دقیق عددش یادم نیست ولی به آمار پول اسکولز میرسه، درصورتی که شاید سال ها با تعداد بازی های پول اسکولز فاصله داره.

بنابراین فول بک ها وظیفشون اینجوریه ولی مشکلی که توی فول بک ها وجود داره اینه که بازیکن باید خیلی سریع باشه و خیلی هم نفس داشته باشه که بره و برگرده. یعنی اگر فول بک برنگرده مدافعین میانی خیلی سختشون بتونن فضای میانی اونو پوشش بدن. حالا اگه بخوایم یه بازیکن کلیدی توی این پست مثال بزنیم که جزو اولین ها در فول بک به حساب میاد، فاکتی است.

 اولین فول بک تاریخ چگونه عمل میکرد؟

توی تیم دهه شصت اینتر که هلنیو هلرا سرمربی گریش رو به عهده داشت، یکی از اولین فول بک های تاریخ به دنیای فوتبال معرفی میشه به اسم فاکتی که یکی از بهترین مدافعین کناری مطرح دنیاست. این فرد به عنوان دفاع چپ کار میکرد و به عنوان ارکان  اصلی خط حمله اینتر بود. خیلی جالبه که در دهه شصت یه مدافع کناری برای اولین بار میاد میشه جزو ارکان حمله. اینطوری شد که تیم هررا میومد عقب میشست و اون دفاع های میانی میومدن فضا ها رو پر می کردن و اون لیبرو میومد بازیکن های کناری که فول بک بودن رو راه مینداخت. در صدر اون دوران فاکتی قرار داشت. که در سمت چپ یه نفوذ سریع انجام میداد و خودش میرفت گل میزد یا پاس گل میداد یا بلاخره یه حمله ای رو پی ریزی میکرد.

یه جورایی لیورپول هم داره همینکارو انجام میده و ما میبینیم که ماتیپ در حقیقت اون دفاع میانی وندایک اون سوییپره هست که اون فضا رو پاکسازی میکنه. ماتیپ مرکز خط دفاعی قرار داره و وندایک فضاهای دور اونو پاکسازی میکنه. یکی از دلایلی که میبینی مثلا وندایک خیلی نمیره تو پای مهاجمین حریف همین است که وظیفه ماتیپ که بره توی پای حریف و اگر مهاجم حریف تونست از ماتیپ عبور کنه در این شرایط هست که وندایک وارد عمل میشه و میاد اون فضا رو پاکسازی میکنه. حالا بجز فول بک ها توی مدافعین کناری پست دیگه ای هم هست که به اسم وینگ بک.

وینگ بک

وینگ بک بیشتر توی سیستم 2-5-3 استفاده میشه، یا همون 2-6-2 هم توش فول بک بکار میره. در حقیقت همون مدافعین دفاعی به خط هافبک اضافه میشن و از اونجا بازی رو شروع میکنند. بجای اینکه از عقب شروع کنند برن جلو از وسط زمین شروع میکنند میرن. البته این موضوع یه مزیتی داره و اونم اینه که بازیکن فاصلش با دروازه حریف و دروازه خودی تقریبا یکی میشه. بنابراین اگر بخواد به شرایط حمله بره نیاز به یه استارت کوتاه مدت داره ولی اگه بخواد بیاد تو کار دفاعی شرکت کنه به همین شکل است. بنابراین نفس بیشتری داره و توی فوتبال مدرن امروزی که شاید فقر اون بازیکن های تنومندی که میتونستند 120 دقیقه فوتبال بازی کنند تازه بعد از اونم انرژی برای کارای دیگه داشتن، مواجهین یه همچین پستی میاد کمک مدافعین کناری.

مثلا تصور کنید بازیکنی مثل متئو دارمیان توی منچستریونایتد به عنوان یه دفاع کناری استفاده میشد و عملکرد خوبی نداشت ولی امروز توی پارما به عنوان یه وینگ بک بازی میکنه و چون نیاز نداره استارت های خیلی انفجاری بزنه و بره و دائم برگرده، کیفیت بازیش بهتر شده. خیلی از بازیکنان هستن که همچین شرایطی رو داشتن. حتی توی همون تیم منچستریونایتد بارها دیدیم که اشلی یانگ که خیلی هم بهش انتقاد میشه که چرا انقدر دفاع کناری بدی هست ولی به عنوان وینگ بک که یکی دوبار استفاده شده عملکردش خیلی بهتر از دفاع کناری بود.

کونته در اینتر چگونه عمل میکند؟

کونته اومده شرح وظایف بازیکنانش رو توی دفاع سه نفره به گونه ای تغییر داده که وقتی بازی رو از دفاع شروع میکنه بازیکنایی که وینگ بک بودند، به نوعی نقش فول بک می گیرند و این دوتا دفاع میانی اون خط سه نفره رو تشکیل میدن، عموما گودین سمت راست و اشکرینیار سمت چپ و دیفرایی هم مرکز قرار می گیرند. اگر از سمت راست نفوذ کرده باشند، کاندروا به سبک الکساندر ارنو تو میزنه و وینگ و خط کنار زمین مال کاندروا میشه و میبینیم که گودین بعضی موقع ها تا میانه زمین حریف پیش میاد و اون فضایی رو که وینگ بک توی شرایط عادی باید پوشش بده رو، گودین دفاع میانی رو پوشش میده و سمت چپ اشکرینیار و از اون طرف وینگ بک هایی که توی شرایط عادی و زمانی که توپ در اختیار اینتر نیست، وظایف وینگ بک رو به عهده دارند.

در اون لحظه فول بک میشن و خط کنار زمین رو میگیرند و بعض موقع ها استارت های انفجاری میزنند. البته این قضیه زمانی که لاتزارو توی بازی هست، ملموس تر میشه . مشاهده کردیم که زمانی که لاتزارو به بازی میاد سه یا چهارتا استارت انفجاری میزنه حتی اگه بیست دقیقه به بازی اومده باشه.

نتیجه گیری

در حقیقت توی همه تیم هایی که دفاع سه نفره دارند یه نفر سوییپر یا لیبرو بوده و دو نفر دفاع میانی است اما کار جالبی که کنته داره توی این فصل انجام میده اینه که کاملا برعکس انجام میده. یعنی دو نفر لیبرو یا سوییپر که وظیفشون پاکسازی و یه نفر دفاع مرکزی داره. اون دفاع مرکزی دیفرای و دوتا لیبرو ها گودین و اشکرینیار هستند. در حقیقت اون دفاع مرکزی که دیفرای باشه زیاد جلو نمیاد و تا نهایتا نیم دایره قسمت خودی زمین جلو میاد و اشکرینیار و گودین به عنوان دو تا لیبرو که وظایفشون آزادی عمل بیشتری داره به خط هافبک میاد و بازی سازی می کنند. به همین دلیل است که خط دفاع تیم کونته در این فصل در بازی سازی موفق بوده و داره خط دافعی مدرنی رو توی فوتبال به اجرا درمیاره.