قسمت سوم مدرسه فوتبال: بررسی تاکتیک دیوانه‌ وار ۲-۷-۲ مد نظر تیاگو موتا

در مدرسه فوتبال قسمت سوم  پادکست کات بک این هفته قرار شده راجبه یکی از مربی های ایتالیایی به نام تیاگو موتا صحبت کنیم. این فرد در تیم های بارسلونا و جنوا، اتلتیکو مادرید، اینتر میلان و پاریسن ژرمن بازی کرده که حالا به تیم قبلیش یعنی جنوا برگشته؛ نکته ای که درباره این مربی سر زبان ها افتاده و در چند وقت اخیر هم خیلی مد شده بود، ترکیب عجیب و غریبی که توی جوونای پاریسن ژرمن امتحان کرده، تاکتیک ۲-۷-۲ است که توسط تیاگو موتا طراحی شده است.

تاکتیک ۲-۷-۲ چگونه است؟

اگه این ترکیب رو بشمریم اینجوریه که یازده تا هستن در حالی که ترکیب های عادی همیشه ده نفر هستن و دروازه بان رو حساب نمی کنند. ولی خب تیاگو موتا این ایده رو در بازی با جنوا پیاده نکرد چون ایده سختی است و طول میکشه تا بازیکنان با این ترکیب هماهنگ بشن. البته این ترکیب نیازمند یک توانایی بدنی بی نظیری هم هست. گذشته از این دروازه بانی با این ترکیب پیدا کردن هم سخته.

علاقه زیاد و افراط برای پاس کاری حداقل یه چند سالی هست که توی فوتبال مد شده، یعنی بعد از ایده گواردیولا و قبل تر از این، ایده کورایوف باعث شد یکم این علاقه به پاس کاری توی فوتبالیست ها و حتی توی مربی ها زیاد بشه چون به هر حال زمانی که پاسکاری زیاد داشته باشی در این صورت مالکیت بیشتری نسبت به توپ داری؛ ولی ایده ای که تیاگو موتا زده بیشتر علاقش به فشاره یعنی از طریق پاسکاری های زیاد داره روی بازیکنان حریف فشار میزاره که یه چیزی فراتر از های پرشر (high pressure) است. دقیقا همون چیزی که ما مد نظرمونه و می خواهیم راجبش بحث کنیم.

برتری عددی میانه میدان به چه معناست؟

تاکتیک ۲-۷-۲ به زبان ساده تر یعنی میشه برتری عددی میانه میدان؛ که در واقع عملا داری یه هافبک هفتم بهش اضافه می کنی چیزی که ما داریم بهش میگیم 2-7-2 در حقیقت یه هافبک جدیدی رو اضافه می کنیم در این شرایط خط هافبکتو شلوغ می کنه و شروع میکنند به پاسکاری کردن با توپ که باعث سردرگمی حریفان میشه. حالا این چجوریه؟ شاید باورتون نشه ولی دروازه بان اینجا جزو دفاع دو نفره هم نیست و مستقیم وصل میشه به خط هافبک، حالا یه خط عقب تر ولی توی خط هافبک داره بازی سازی می کنه و گهگاهی هم پاس کاری های ریسکی میده. برای مثال دروازه بان خیلی خوبی که می تونم مثال بزنم ادرسون است. ادرسون یا نویردروازه بان هایی هستند که میتونن همچین کاری انجام بدن.

اما نکته جالب که هست اینکه نویر چقد جلوتر از نسل خودش بوده، چیزی که ما همیشه از نویر میدیدیم و همیشه هم میترسیدیم ازش که داره چیکار میکنه، ولی در حقیقت داره همون تحول و انقلابی که تیاگو موتا داره توی فوتبال الان میاره رو، اون موقع پیاده می کردش.

اما واقعا چجوری این کارو میکرده؟

این ترکیب رو اگه قراره باز کنیم یه سری اعداد جدید میاد یعنی ما یه 4-2-4 داریم که یه تاکتیک قدیمی و سخت هم هست. برای مثال دهه 90 یک سری تیم هایی بودند که 4-2-4 بازی می کردند که تاکتیکی بود که در آن زمان متداول تر بود. و این ترکیب رو میشه گفت که 4-3-4 هستش اما چچوریه؟ ما توی این ترکیب چون که هم هافبک وسط داریم هم هافبک دفاعی داریم. یعنی اگه بخوام بازش کنم میشه یه مید فیلدر (midfielder) وسط داریم، و مید فیلدری که متمایل به عقبه یا که در زبان فوتبالیش میگه هافبک عقب یا هافبک دفاعی.

حالا اگه به تیم داره حمله میشه، فشار روشه و داره به شدت پرس احساس می کنه، در این شرایط هافبک وسط و یا میدفیلدرها میان توپ گیری می کنند. اصلا کاری به دفاع ندارن و مستقیما فقط دارن توپ گیری می کنند که به اصطلاح سعی بر cutting long pass می کنند. البته توی این ترکیب دوتا هافبک دفاعی هم داریم که توی این ترکیب اینجوریه که این دوتا هافبک دفاعی میان عقب و تبدیل به دفاع میشن. یعنی یه ترکیبی که تو همزمان دو تا میدفیلدر داری و دوتا هافبک دفاعی هم داری که خیلی ترکیب عجیب و غریبی است. از نظر اینکه هافبک ها خیلی درگیرند.

حالا این ترکیب چجوریه؟

این ترکیب متعلق به دروازه بان هست یعنی نقش دروازه بان رو توی این ترکیب خیلی فعال و زیاد می کنه و دروازه بان ها گاها نقش بازی ساز رو به خودشون می گیرن، و ترکیبش انقدر فشرده هست که نگرانی نداره که دروازه بان توپ رو لو داد چون انقدر سریع میرن سمت توپ و درگیرن می کنن خودشون رو بازیکن حریف که توپ رو دستش گرفته که دروازه بان به سرعت برمیگرده سمت دوازش و دوباره ترکیب برمیگرده به حالت دفاعیش.

برای مثال اگه من به عنوان بازیکن حریف اون تیم تونستم توپ رو حتی از دروازه بان هم بگیرم و چند نفر افتاده باشن روی توپ رو بخوان ازم بگیرن و حتی نتونم پاس بدم چه برسه به اینکه شوت مستقیم یا شوت خیلی خوبی بزنم. حتی از این نظر هم این ترکیب غنی هست. برای همینه که ما مجبور میشیم به این ترکیب بگیم هافبک هفتم. یه هافبکی اضافه میشه که ترکیب هایی که ما مدنظرمون بود اینجوری بودش که شیش تا هافبک وسط خط زمین باشند که برخی ها حتی استفاده هم نمی کنند. یعنی یه چیز عملا از مد افتادس. ببین در حقیقت تیم هایی که خیلی داینامیک عمل می کنند در طول بازی ممکن برای لحظاتی تعداد بازیکنانی که وسط زمین بازی می کنند برسه به 6 تا این ها همه تعریفش بود.

نقاط ضعف تاکتیک ۲-۷-۲:

لقب فوتبال اینه که بازی اشتباه هاست. یعنی هر لحظه این اشتباه های فوتبالی که ممکن باعث گل بشه. اگه یه تیمی بیاد 90 دقیقه بدون اشتباه بازی کنه تیم حریفش هم بدون اشتباه بازی کنه اصلا گلی رد و بدل نمیشه. اینجوریه که تیاگوموتا داره پیش میره و اعتماد می کنه به این ترکیب و کلا هر کسی که این ترکیب رو انتخاب کنه به اسم تیاگو موتا شناخته شده و اینجوریه که خیلی آدم ها رو ماشینی می بینی و انتظار داری که صد در صد حواس و توانشون روی بازی باشه.

ولی خب خیلی کم پیش میاد که در طول 90 دقیقه هر 11 بازیکنت یعنی این 11 بازیکنی که میگم کلا لفظ باشه ولی توی این ترکیب عملا هر 11 بازیکن دارن وظایف خودشون رو به خوبی اجرا می کنند. یه جوری بنظرم این ترکیب الهام گرفته شده از فوتسال است. چون توی فوتسال همونطوری که میدونید دروازه بان میاد جلو به عنوان دفاع آخر کار میکنه و یا بعضی وقتها تا وسط زمین میاد جلو و حتی جالبه بعضی موقع ها توی فوتسال وقتی یه تیم عقبه می بینی زمانی که می خواد حمله کنه دروازه بان رو میکشه بیرون و یه مهاجم اضافه میکنه.

ما حتی اینو توی خیابون هم بازی می کردیم که یه قابلیتی بود به نام گلبرگ که نسل گذشته بیشتر یادش میاد. میگفتن که دروازه بان گلبرگه در واقع بنظرم میشه گفت کم و بیش الهام گرفته از گلبرگ است، که دروازه بان ثابت نیست.

نقاط مثبت تاکتیک ۲-۷-۲:

از نقاط مثبتی که می توانم به اون اشاره کنم این است که ضد تاکتیک نداره. فعلا چیزی که ما الان داریم از فوتبال میبینیم اینکه ضد تاکتیک نداره البته تازمانی که براش پیدا کنند. چون که همین الان که ما داریم درباره فوتبال حرف میزنیم وقتی های پرشر بالا صورت میگیره تو فوتبال مربی ها می گن ما قراره چیکار کنیم با این ترکیب که انقدر سریع دارن به ما فشار میارن انقدر سریع دارن پرس می کنند. فرض کن کل تیمت محتواش این باشه که من فقط قراره پرس سنگین انجام بدم حتی با دروازه بانم، این کار ریسکشم بالاست حتی برای تیم حریف هم خیلی دردسر براش ایجاد میشه.

ضد تاکتیکی که الان به ذهن من میرسه اینکه بازی ها رو ببری کناره ها؛ وقتی یه تیم مرکز تجمعش و کانون های توجهش میشه مرکز زمین بهترین کار اینه که بازی رو ببری به کناره ها و با پاس های بلند بیایی خط هافبک حریف رو حذف بکنی و یه جورایی بازی مستقیم انجام بدی.

این ترکیب بنظرم بزرگ ترین ضعفش خودشه و بزرگترین دشمنش خودشه چون واقعا برای اینکه بخوایی تو همچین کاری بکنی نیازمند حداقل چهارتا هافبک خستگی ناپذیر و بسیار تنومندی که یه موقع اگه دروازه بان هم اومد جلو و توپ از دست داد حتی اگه نتونستن توپش رو بگیرند بتونن خطا کنند.

این ترکیب گل زنیش هم به نسبت سخته چون توپ رو تونستی گرفتی اما بعدش چجوری میخوایی گل بزنی؟ دوست داری از عرض شروع کنی یا از طول، اینا مسائلی که پیش میاد. اما در این شرایط گل زنیش راحت تره تا گل نخوردن چون وقتی شما همه توجهت رو می زاری روی خط میانی واقعا از دفاع غافل میشی خط میانی بیشتر تعریفش اینه که بازی سازی کنه معمولا امروزه توی فوتبال یا در بین هوادارها اگه دقت کنید خیلی ها هنوز قبول نمی کنند که خط هافبک وظایف دفاعی هم داره و همه فک می کنن که هافبک وظیفه اش اینه که بازی سازی کنه. اما قبول این وظیفه رو داره! ولی اگه هافبک نتونه خوب دفاع کنه ممکنه تیم چنتا گل بخوره.

بنظرم این خط هافبک اگه بره به سمت هافبک دفاعی، هافبک های دفاعی یه جورین که بیشتر از دوتا باشن باهم دیگه قاطی می کنند. به زبان عامیانه تر دو پادشاه در یک اقلیم نمیگنجند. یعنی اینکه این دوتا رو نمی تونی در کنار هم جا بدی مگر اینکه ببینیم این ترکیب در اروپا جا میوفته یا نه.

ترکیب تیاگو موتا چه نوع آنالیزی به حساب می آید؟

تاکتیک ۲-۷-۲ آنالیز هم بحث کیفی داره و هم بحث کمی ولی بیشترین درگیریش با بحث کیفی  هست که در مدرسه فوتبال قسمت دوم کامل به آن پرداختیم. این آنالیز بر روی تمرکز بازیکنان و فشاری که بر روی بازیکنان حریف میزاری تمرکز داره که ببینی واقعا جواب میده یا نه ولی این سیستم بنظرم همون کاری که تیاگو موتا قبل از اومدن به جنوا داشته انجام میداده است.

این سیستم باید در مدارس فوتبال اول تدریس بشه بعد بیاد توی تیم های پایه و بعد شما بتونی بازیکنان رو با این کیفیت تعریف کنی. یعنی باید از سه یا چهار سالگی در جریان باشی که باید اینجوری بازی کنی اما دروازه بان اینجوری تربیت کردن خیلی کار سختیه برای مثال یه دروازه بانی مثل نویر اوایلش ازش تمجید میشد که چقدر میاد جلو و بازی با پاش خوبه و خوب پاس میده و نمیترسه. برای آنکه بخواهیم دروازه بان های خوب تربیت کنیم باید حدود 100 تا دروازه بان اینجوری تربیت کنیم تا حداقل چهار نفر از آنان افرادی مثل نویر شوند.

محبوب ترین ترکیب های در گذشته چه بودند؟

قبلا محبوب ترین ترکیب 2-4-4 بود که بعد از گذشت مدت ها شد 2-5-3 و بعد رسید به 3-3-4 بعد 1-3-2-4 اومد که خواست جلوی ترکیب قبلی رو بگیره. ولی درحال حاضر داریم ترکیبی رو میبینیم که همه دارن استفاده می کنند 2-5-3 است. این نشون میده که این چرخه داره میچرخه و با عوض شدن مربی ها نیز ترکیب ها عوض میشن و سیستم های قدیمی رو یه خورده بهبود می بخشند. و این ترکیب جدید تیاگو موتا که به صورت تاکتیک ۲-۷-۲ است شاید سیستمی است که دهه شصت انجام میشد.

در ابتدا ترکیب آن 2-6-2 بوده ولی الان به آن یه دروازه بان اضافه شده که حتی میتونم بگم این دروازه بانی که توی ترکیب اضافه شده قطعا نمی تونه در همه لحظات بازی این کارو انجام بده. در واقع عملی است که یک تیم در طول بازی شاید بتونه پنچ الی شیش بار این کارو انجام بده که دروازه بان بتونه بیاد روی خط هافبک اضافه بشه، چون اون بازی که خط هافبک میخواد در اختیار بگیره کل نود دقیقه در اخیتارش نیست. بنابراین تقریبا همون 2-6-2 کمی پیشرفته تر میشه. فک میکنم فوتبال داره همین چرخه رو ادامه میده، که به زودی شاهد تاکتیک های خیلی قدیمی تر میشیم. البته با کمی تفاوت که پیشرفته تر و اصولی تر از قبل میشه.

نتیجه گیری

به طور کلی فوتبال داره پودیوم یا نقطه نمایشش رو از مهاجمین برمیداره و میزاره روی یه خط عقب تر و یا خط دفاعی. در واقع فوتبال داره تمرکزش رو و بحث آنالیزش رو میزاره رو خط هافبک، که الان رسیده به دروازه بان که یعنی دیگه به تهش رسیدیم. این ترکیب توسط یوهان کرایوف فقید آغاز شد. یعنی اومد شروع کرد به اینکه خط هافبک رو خیلی بولدش بکنه که حتی یه جاهایی وظیفه گل زنی هم میزاشت به خط هافبکش.

گواردیولا اومد اینو به شکل پیشرفته تری اجرا کرد، اون سیستم فالس لاینی که انجام میداد، در حقیقت اون مهاجمی که اصطلاحا به 9 کاذب معروف بود، یه هافبک پشت مهاجم بود، بازی سازی می کرد تا توی محوطه جریمه به حریف ضربه بزند. امروزه بحث برتری عددی خیلی محبوب شده و تیم ها سعی می کنند بر روی برتری عددی سرمایه گذاری کنند.